ΣΤΗ «ΡΩΓΜΗ» ΤΗΣ… ΣΑΜΟΥ

Το βιβλίο του εκπαιδευτικού και συγγραφέα Μιχάλη Σακελλαρίου 

«ΣΤΗ ΡΩΓΜΗ ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΑ» παρουσιάστηκε και στη Σάμο, μετά την Αθήνα και τη Λάρισα, το Σάββατο 25 Μαΐου στην Κινηματογραφική Λέσχη.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον πνευματικό πόνημα, που παρά το ότι τιτλοφορείται «ένας μικρός οδηγός προσωπικής αφύπνισης και αυτοπροσδιορισμού» έχει πλήθος λογοτεχνικές καταγραφές. Δεν αποτελεί ένα δοκίμιο με στείρες «έτοιμες λύσεις» αλλά αφορμές για σκέψη.

Καταπιάνεται με μια σειρά προβληματισμούς του σύγχρονου Έλληνα, καταγράφει δεδομένα και συμβάντα ζωής, συνθήκες που βιώνουμε καθημερινά, καταστάσεις που φαίνονται ασύμβατες με την ανθρώπινη φύση. Μιλά για τον οντολογικό πανικό εξαιτίας της απώλειας εκείνων που θεωρούσαμε ως «δεδομένα» και τις αυτοκατασκεύαστες ψευδαισθήσεις. Τους εχθρούς του λόγου, την υπεραναπλήρωση και την ισοπέδωση. Τα αιμοσταγή media, τη συσσώρευση της ύλης και τα συναισθηματικά στηρίγματα ως αυτοκαταδίκη. Τις παραχαραγμένες έννοιες μα και την ανάγκη να… «προχωρήσουμε μπροστά».

Το βιβλίο παρουσίασαν οι φιλόλογοι Ελπίδα Κατσικογιάννη και Μιχάλης Βελώνης, ενώ τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Μαργαρίτα Ικαρίου. Ο συγγραφέας Μιχάλης Σακελλαρίου, απαντώντας σε ερωτήσεις του κοινού, μίλησε για εκείνο το «αόρατο δάκτυλο» που έρχεται και δημιουργεί τρικυμίες στο σκαρί του βίου μας, του οποίου θεωρούμε -αυτάρεσκα και εγωιστικά- πως μόνοι εμείς κρατάμε το τιμόνι!

«Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ως δοκίμιο με λόγο αποδεικτικό, αλλά και διάθεση βαθιά στοχαστική, ακολουθεί την τριμερή οργάνωση ενός συλλογισμού της τυπικής λογικής με τις προκείμενες και το συμπέρασμα. Άλλωστε επισημάνθηκε ότι το έργο μπορεί να λειτουργήσει ως  οδηγός προσωπικής αφύπνισης και αυτοπροσδιορισμού. Για να πείσει επομένως τον αναγνώστη ο συγγραφέας  ακολουθεί μια λογική διεργασία, που δεν αφήνει χάσματα ή κενά, και  εξετάζει πολλά και κρίσιμα ζητήματα- θέματα από διαφορετική οπτική γωνία κάθε φορά.

Ο λόγος είναι περιγραφικός αφού χρησιμοποιούνται παραδείγματα από την καθημερινή ζωή αλλά και ερμηνευτικός- αναλυτικός…» επισήμανε στη διάρκεια της παρουσίασης του βιβλίου η φιλόλογος Ελπίδα Κατσικογιάννη για να δώσει μια εξαιρετικά διεισδυτική ερμηνεία στο λόγο ύπαρξης αυτού του βιβλίου:

«Γιατί ο άνθρωπος μόνιμα αναζητά αυτόν τον χαμένο Παράδεισο, τον περίκλειστο κήπο με όλα τα αγαθά; Εκεί μόνο πιστεύει ότι θα συναντήσει την ευτυχία ταυτισμένη με μια μόνιμη και διαρκή κατάσταση αθανασίας κατά την οποία δεν υπάρχουν αλλαγές, δεν υπάρχουν εκπλήξεις.  Όμως «τα πάντα ρει» γεγονός που δεν μπορούμε να αποδεχθούμε γι αυτό και προσπαθούμε να θεσπίσουμε κανόνες, να ελέγξουμε το μέλλον, να ανακαλύψουμε τους  σταθερούς νόμους που διέπουν τη φύση. Βέβαια κι εκεί  μετά από μια νέα ανακάλυψη διαπιστώνουμε, επισημαίνει ο συγγραφέας, ότι δεν υπάρχουν σταθεροί νόμοι. « Είναι κάτι περισσότερο από αυταπάτη. Είναι στρουθοκαμηλισμός» γράφει…

Τι μας μένει λοιπόν; Μόνο η στροφή προς τον εαυτό μας που και αυτός όμως εξελίσσεται, αλλάζει ρόλους , συναντά στο δρόμο του άλλα «εγώ» που χρειάζεται  να τα γνωρίσει αληθινά και να τα κατανοήσει  για να επιβιώσει, για να βρει την ισορροπία και την αρμονία που αναζητά συνεχώς.

Αν στραφούμε στην Αριστοτελική σκέψη, που κυριαρχεί στις απόψεις του συγγραφέα, θα βρούμε δύο σημαντικούς ορισμούς  που μπορούν να λειτουργήσουν ως οδηγοί μας σε αυτήν την αέναη εξέλιξη. Ορίζονται οι αλληλοεξαρτώμενες έννοιες της ευδαιμονίας και της αρετής. «Η ευδαιμονία εστί ψυχής ενέργειά τις κατ’ αρετήν τελείαν». Ενέργεια της ψυχής , για τον Αριστοτέλη (Ηθικά Νικομάχεια Α΄ βιβλίο) η ευδαιμονία και  όχι κατάσταση, όπως συνηθίζουμε να την αντιλαμβανόμαστε, αλλά με μια προϋπόθεση , με τους κανόνες της τέλειας αρετής, η οποία (Ηθικά Νικομάχεια Β 6, 16) είναι έξις, συνήθεια, που επιλέγεται ελεύθερα από το άτομο και βρίσκεται στο μέσον σε σχέση με μας, το οποίο (μέσον) καθορίζεται από τη λογική και, συγκεκριμένα από τη λογική που καθορίζει ο φρόνιμος. Είναι μεσότητα που βρίσκεται ανάμεσα σε δυο κακίες, την υπερβολή και την έλλειψη. Η όλη υπόθεση όμως είναι ευθύνη και του συνόλου, της Πολιτείας με το εκπαιδευτικό σύστημα που θα ακολουθήσει,  αλλά και του ατόμου, που έχοντας επίγνωση της κατάστασης είναι ελεύθερο να επιλέξει..»

Ο φιλόλογος Μιχάλης Βελώνης, προσέδωσε στην παρουσίαση την ξεχωριστή οπτική του, αναλύοντας με τρόπο εύστοχο μικρές και ουσιαστικές λεπτομέρειες της καταγραφής και ανατρέχοντας στα αντίστοιχα αποσπάσματα.

«…Έτσι, μπορούμε να καταλάβουμε το τραγικό αδιέξοδο του σύγχρονου ανθρώπου. Ζώντας σε αυτή τη ρωγμή του τίποτα και ενώ οι αισθήσεις του μπορούν να αντιληφθούν μόνο το 4% του συνολικού Σύμπαντος,  ο ίδιος έχει φτάσει στο σημείο να αυτοανακηρύσσεται ως ο απόλυτος κυρίαρχός του. Η κορωνίδα της Δημιουργίας, όπως τον βεβαιώνει και η θρησκεία.

Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι εκ διαμέτρου αντίθετη. Βιώνοντας σημαντικά συναισθηματικά κενά ήδη από τη νηπιακή του ηλικία και ζώντας σε οικογένειες που το δικό τους λανθασμένο προσανατολισμό στη ζωή τον εφαρμόζουν αυτάρεσκα στα μικρά τους βλαστάρια, έρχεται πολύ σύντομα σε επαφή με μια εκπαίδευση που κάθε άλλο παρά επιδιώκει την ολόπλευρη σωματική και ψυχοπνευματική ανάπτυξη του νέου ανθρώπου. Αντίθετα από όλα αυτά, αυτό που επιδιώκει η σημερινή εκπαίδευση είναι να ικανοποιήσει τη ματαιοδοξία των γονέων και να τους εξιλεώσει για την ελλειμματική τους συμβολή στη συναισθηματική πληρότητα του παιδιού στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής του.

Έτσι, αυτό που προσφέρεται στα παιδιά από το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα είναι στείρες και αποσπασματικές γνώσεις, ασύνδετες πολλές φορές μεταξύ τους. Παράλληλα ωθούνται σε ένα αδιανόητο κυνηγητό ανούσιων τίτλων σπουδών και προετοιμάζονται για την εισαγωγή τους σε κάποιο Α.Ε.Ι που θα ανεβάσει στα ύψη το κοινωνικό γόητρο της οικογένειας. Οποιοδήποτε διαφορετικό ή εναλλακτικό σενάριο, θα ήταν αποτυχία.

Λέει χαρακτηριστικά ο Μιχάλης Σακελλαρίου στη σ. 27 του βιβλίου του και προσέξτε πόσο γλαφυρά και παραστατικά απεικονίσουν τη σημερινή Ελληνική κοινωνία: «Το παιδί ΠΡΕΠΕΙ να σπουδάσει. Δεν μπορεί από την οικογένεια να βγει ένας τεχνίτης ή μια κομμώτρια. Δεν μας το επιτρέπει ο εγωισμός μας και η καλή μας φήμη ως γονείς. Αυτό το εθνικό μας σύμπλεγμα, λοιπόν, εκμεταλλεύτηκαν οι επίδοξοι διεκδικητές των εδράνων του κοινοβουλίου και όλη η επικράτεια γέμισε σχολές και τμήματα σχολών…

….

Τμήματα σχολών άνευ ουσίας, άνευ περιεχομένου και αντικειμένου και πολλές φορές, άνευ σπουδαστών. Ιδρύματα που δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα περισσότερο παρά μια ακόμη επιβάρυνση στον εθνικό προϋπολογισμό της πατρίδας μας. Έτσι, παρατηρείται το φαινόμενο της υπερπληθώρας πτυχιούχων δυσαρεστημένων ανέργων, οι οποίοι θα έρθουν να προστεθούν στις λίστες του Ο.Α.Ε.Δ, αναζητώντας και αυτοί με τη σειρά τους μια θέση στο αντιπαραγωγικό δημόσιο. Πώς αυτή η χώρα να μην αιμορραγεί από παντού;»

Το καλύτερο και αποτελεσματικότερο αντίδοτο σε αυτή την επίφαση παιδείας που προσφέρουμε στη σημερινή νεολαία θα ήταν η ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ. Πιστεύω ότι το σημείο του βιβλίου που αναφέρεται σε αυτήν είναι κομβικής σημασίας. Αυτό, γιατί συμπυκνώνει όλα τα νοήματα και μηνύματα του συγκεκριμένου πονήματος..» σημείωσε ο Μιχάλης Βελώνης. Και ακόμη, συσχέτισε τη «Ρωγμή του Τίποτα» με την Σωκράτειο πρακτική:

«…Όπως ο αρχαίος φιλόσοφος ξεσκέπαζε στην αγορά την ψευδή σοφία των δημαγωγών και των σοφιστών με θάρρος και παρρησία, έτσι και ο συγγραφέας ξεσκεπάζει τον ευδαιμονικό τρόπο ζωής που θεοποιεί την ύλη και περιφρονεί το πνεύμα. Μιλά κι αυτός για Ηθική, Ελευθερία και ανθρώπινη ευθύνη…»

Ο συγγραφέας Μιχάλης Σακελλαρίου, κατέγραψε με πένα γλαφυρή τις εντυπώσεις του από τη Σάμο και τους ανθρώπους της:

«Έζησα μέσα σε λίγες ώρες βιώματα που τώρα πρέπει να ταξινομήσω και να κλείσω μέσα σε μια ιδιαίτερη θέση στο ιδιωτικό μου νοητικό μουσείο αναμνήσεων. Είναι εκείνο το επιβλητικό και καταπράσινο τοπίο που εκπέμπει αυτές τις υψηλές συχνότητες που κάνουν την ψυχή να μαλακώσει ή οι άνθρωποι; Τι να παρουσιάσω σε αυτούς; Πήγα μάλλον για να μου παρουσιάσουν, να με διδάξουν. Μια σοφία που δε χρειάζεται λόγια και περίτεχνες διατυπώσεις για να εκφραστεί, παρά μόνο την ανιδιοτελή προσφορά και ένα αληθινό χαμόγελο. Δεν τους λείπουν ούτε οι γνώσεις, ούτε η μόρφωση. Το αντίθετο μάλιστα. Αυτό που άφησαν πίσω τους είναι η επιτηδευμένη συμπεριφορά, το "φαίνεσθαι" και η "δηθενιά". Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους για την ιδιαίτερη φιλοξενία και αγάπη που επιφύλαξαν σε μένα και στο βιβλίο μου...»

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο τέλος του βιβλίου : «…πριν από την Ιθάκη της συλλογικότητας, απαιτείται το πέρασμα απ’ τη Σκύλα της εγωλατρίας και τη Χάρυβδη της αδυναμίας. Ξεκίνα σήμερα, μια άλλου τύπου επανάσταση. Την επανάσταση μέσα σου..!».

Το Κέντρο Μάθησης & Πολιτισμού Αιγαίου διοργάνωσε την εκδήλωση με την υποστήριξη της Κινηματογραφικής Λέσχης Σάμου.