Η ζωή μας είναι ένα σύνολο αποφάσεων που παίρνουμε. Οι αποφάσεις αυτές αναφέρονται σε όλους τους τομείς δραστηριότητας τους ανθρώπου.
Πολλές από αυτές τις αποφάσεις είναι Ατομικές(Τι πρέπει να φορέσω σήμερα; Πού θέλω να ζω; Ποιόν/ ποια θα πρέπει να παντρευτώ; Πώς θα πρέπει να επενδύσω;) και άλλες Συλλογικές(παραδείγματα τέτοιων αποφάσεων είναι ενδεικτικά οι αποφάσεις των Σχολείων, των Οργανισμών, των Κυβερνήσεων, της Βουλής, της Ευρωπαϊκής Ένωσης κτλ).
Είναι πολύ σημαντικό το άτομο να είναι σε θέση να παίρνει αποφάσεις τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Ακόμη πιο σημαντικό είναι να ξέρει κάποιος πώς να παίρνει σωστές αποφάσεις.
Παρά τη σημαντικότητα του θέματος δυστυχώς δεν μπορούμε να λάβουμε μια τυπική εκπαίδευση γι’ αυτό. Δεν μπορείτε να αποφοιτήσετε το Λύκειο, αν δεν έχετε παρακολουθήσει Φυσική, Μαθηματικά, Ιστορία, αλλά διδαχτήκατε ποτέ κάποιο μάθημα για το θέμα της Λήψης Αποφάσεων;
Παρατηρώντας γύρω μας μπορούμε να καταλάβουμε ότι δεν λαμβάνουμε όλοι οι άνθρωποι σωστές αποφάσεις. Προφανώς η πρακτική εξάσκηση και η εμπειρία δεν είναι αρκετά καλοί δάσκαλοι γι’ αυτή την ικανότητα.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
Δεν είναι όλες οι αποφάσεις του ατόμου το ίδιο σημαντικές. Είναι φυσικό μερικές να είναι πιο σημαντικές από άλλες. Για παράδειγμα, για τον μέσο άνθρωπο της κοινωνίας μας, το ν’ αποφασίσει να πάει ή όχι στον κινηματογράφο το βράδυ, δεν είναι το ίδιο σημαντικό αν θα παντρευτεί ή όχι. Επίσης σε μια επιχείρηση αν θα παραγγείλουν ή όχι το πρωί ή το μεσημέρι τα προϊόντα από τον προμηθευτή δεν είναι το ίδιο σημαντικό από το αν απολύσουν 3 εργαζόμενες μητέρες.
Ποιες όμως αποφάσεις είναι σημαντικές και ποιες όχι; Υπάρχουν 5 τουλάχιστο βασικά κριτήρια σύμφωνα με τα οποία χαρακτηρίζονται:
- Η δυσκολία της απόφασης
- Η ανάγκη ή υποχρέωση να ληφθεί μια απόφαση
- Ο σκοπός για τον οποίο λαμβάνεται μια απόφαση
- Η κρισιμότητα και σοβαρότητα των επιπτώσεων μιας απόφασης
- Τα χρονικά περιθώρια που έχουμε στη διάθεσή μας.
ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΓΙΔΕΣ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ
Ÿ Το πρόβλημα που επισημάνατε μπορεί να κρύβει ένα ακόμη σοβαρότερο , που περνά απαρατήρητο
Ÿ Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις και είναι δύσκολο να επιλέξετε μία
Ÿ Η λύση του προβλήματος μπορεί να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα
Ÿ Για ορισμένα προβλήματα δεν υπάρχει μια απόλυτα ικανοποιητική λύση
Ÿ Μπορεί να μην έχετε το χρόνο και τους πόρους για να ψάξετε – και να εφαρμόσετε -την ιδανική λύση
Ÿ Η πίεση για λύση μπορεί να σας εμποδίσει να δείτε τα προβλήματα περισσότερο θετικά ως προκλήσεις και ευκαιρίες
Όλοι οι άνθρωποι διαθέτουμε μυαλό με τεράστιες δυνατότητες.
Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι χρησιμοποιούμε ένα πολύ μικρό ποσοστό(6-10%) των δυνατοτήτων του μυαλού μας. Υπάρχουν εμπόδια που περιορίζουν και δεν επιτρέπουν την αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων του.
Ενώ τα περισσότερα άτομα μπορούν να ακολουθήσουν τα βήματα λήψης αποφάσεων που αναφέραμε σε προηγούμενο άρθρο, δεν μπορούν όλοι να φτάσουν στην ίδια ποιότητα απόφασης. Η ικανότητα αυτή ποικίλλει από άτομο σε άτομο, και άλλες δυνάμεις μπορούν να εμποδίσουν τον οποιοδήποτε να βρει τις βέλτιστες αποφάσεις.
Στο παρακάτω σχήμα περιγράφονται οι παράγοντες αυτοί που μας επηρεάζουν στη λήψη αποφάσεων*
ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΡΙΣΗΣ
Σε μια κρίση, πολλά άτομα που λαμβάνουν αποφάσεις πανικοβάλλονται. Γίνονται λιγότερο λογικά και περισσότερο συναισθηματικά απ’ ό,τι θα ήταν σε ένα ήρεμο περιβάλλον.
Τα άτομα που λαμβάνουν αποφάσεις τα οποία επηρεάζονται αρνητικά από μια κρίση δεν μπορούν να συγκεντρωθούν, χρησιμοποιούν λαθεμένη αξιολόγηση, και σκέφτονται παρορμητικά. Κάτω από τέτοιες συνθήκες πολλές φορές έχουν την τάση να αγνοούν τις απόψεις των άλλων. (σκεφτείτε το αυτί σε μια οικογένεια όταν κάποιο από τα μέλη της βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση)
Κατά τη διάρκεια μιας επιχειρηματικής κρίσης, όπως μια επικείμενη χρεοκοπία, μερικοί διευθυντές φτάνουν στον πνευματικό συναγερμό. Άλλοι παραλύουν ολοκληρωτικά.
ΕΝΣΤΙΚΤΟ(ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ)
Η διαίσθηση είναι ένας τρόπος γνώσης και θεμελίωσης που βασίζεται στην εμπειρία, με τον οποίο το «ζύγισμα» των αποδείξεων γίνονται ασυνείδητα και αυτόματα.
Με τη διαίσθηση παίρνουμε αποφάσεις χωρίς να χρησιμοποιούμε αναλυτικές και μεθοδολογικές τεχνικές.
Ο διαχωρισμός μεταξύ αναλυτικής και διαισθητικής σκέψης συχνά ανιχνεύεται στο μισό του μυαλού που είναι κυρίαρχη. Το αριστερό ημισφαίριο του μυαλού ελέγχει την αναλυτική σκέψη(λογική), ενώ το δεξί ημισφαίριο ελέγχει τη δημιουργική και διαισθητική σκέψη.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ & ΕΞΥΠΝΑΔΑ
Η προσωπικότητα και η εξυπνάδα του ατόμου που λαμβάνει αποφάσεις επηρεάζουν την ικανότητά του να βρει αποτελεσματικές λύσεις.
Για παράδειγμα ένα προσεκτικό, συντηρητικό άτομο επιλέγει μια χαμηλού κινδύνου λύση. Εάν υπάρχει υπερβολική προσοχή, μπορεί από φόβο μήπως κάνει λάθος να μπορεί να αποφύγει να πάρει μια σημαντική απόφαση. Η επιφυλακτικότητα και ο συντηρητισμός σχετίζονται με την αποφασιστικότητα(ο βαθμός δηλαδή που ένα άτομο αποφασίζει γρήγορα και με σύνεση)
ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
Η λήψη μιας αποτελεσματικής απόφασης συνήθως απαιτεί υψηλής ποιότητας, έγκυρες πληροφορίες.
Μερικές φορές χρειάζεται τόσος χρόνος και προσπάθεια για την αναζήτηση πληροφοριών ποιότητας ώστε το άτομο να βασίζεται σε πληροφορίες χαμηλής ποιότητας οι οποίες είναι εύκολες στην ανεύρεση.
Για παράδειγμα σκεφτείτε την διαδικασία απόφασης αγοράς νέου αυτοκινήτου. Πολλά άτομα ίσως βασιστούν στην άποψη των φίλων παρά να ψάξουν πηγές αναφοράς για περισσότερο συστηματικές πληροφορίες.
ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Πολλές είναι οι περιπτώσεις που οι πολιτικοί παράγοντες επηρέασαν τα δεδομένα για τη λήψης αποφάσεων στους οργανισμούς.
Μια αλλαγή στο τοπίο της πολιτικής μπορεί να φέρει τα «πάνω-κάτω» στη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων. Πολλές φορές ένας νέος νόμος, η αλλαγή μιας κυβέρνησης οδηγούν τους λήπτες αποφάσεων σε μια νέα κατάσταση.
ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ
Όσο πιο σίγουρο είναι το άτομο να για το αποτέλεσμα μιας απόφασης, με τόση μεγαλύτερη ηρεμία και πεποίθηση θα λάβει την απόφαση.
Ο βαθμός βεβαιότητας διαιρείται σε 3 κατηγορίες: τη βεβαιότητα, τον κίνδυνο και την αβεβαιότητα. Μια κατάσταση βεβαιότητας υφίσταται όταν τα γεγονότα είναι γνωστά και το αποτέλεσμα μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια.
Για παράδειγμα ένας Διευθυντής καταστήματος λιανικής πώλησης θα μπορούσε να προβλέψει με βεβαιότητα ότι περισσότερες ώρες λειτουργίας θα οδηγήσουν σε περισσότερες πωλήσεις. Θα ήταν αβέβαιο, ωστόσο, το εάν οι αυξημένες πωλήσεις θα μπορούσαν να καλύψουν τις αυξημένες δαπάνες.
ΑΞΙΕΣ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
Οι αξίες επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων σε κάθε βήμα. Τελικά, όλες οι αποφάσεις βασίζονται στις αξίες.
Ένας Διευθυντής που θέτει υψηλή αξία στην προσωπική ευημερία των υπαλλήλων προσπαθεί να αποφύγει εναλλακτικές λύσεις που δημιουργούν δυσκολίες στους εργαζομένους και εφαρμόζει αποφάσεις που μειώνουν την αναστάτωση.
Μια άλλη αξία που επηρεάζει σημαντικά τη λήψη αποφάσεων είναι το κυνήγι της τελειότητας.
ΑΝΑΒΛΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
Πολλά άτομα δεν είναι καλά στη λήψη αποφάσεων επειδή χρονοτριβούν, ή καθυστερούν να δράσουν χωρίς βάσιμο λόγο.
Η χρονοτριβή είναι αποτέλεσμα της αναποφασιστικότητας και της αδράνειας. Είναι ένα βαθιά ριζωμένο πρότυπο συμπεριφοράς. Ωστόσο οι πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι μπορεί να ξεπεραστεί όταν γνωρίζει κανείς πώς να πειθαρχεί.
Μέρος της διαδικασίας περιλαμβάνει τον καθορισμό στόχων και την αντιμετώπιση ενός προβλήματος βήμα-βήμα.
Τα 7 Βήματα για Ορθή Λήψη Αποφάσεων
- Εκτίμησε την κατάσταση
- Όρισε το πρόβλημα
- Συγκέντρωσε εναλλακτικές λύσεις
- Διάλεξε την καλύτερη
- Πρόβλεψε μελλοντικές δυσκολίες
- Φτιάξε σχέδιο και εφάρμοσέ το
- Έλεγξε τα αποτελέσματα
ΣΧΟΛΙΑ
Ÿ Μπορείς να μετρήσεις την αξία ενός ανθρώπου από το μέγεθος των προβλημάτων που προσπαθεί να λύσει
Ÿ Να έχετε εμπιστοσύνη στο ένστικτο σας . Δεν είναι λιγότερο σωστό από την λογική
Ÿ Δεν υπάρχει τρόπος από μία απόφαση να μείνουν όλοι ευχαριστημένοι
Ÿ Όλα θέλουν παραπάνω χρόνο από όσο νομίζετε
Ÿ Δεν υπάρχει θλιβερότερη ύπαρξη απ΄ αυτήν που συγκατοικεί μονίμως με την αναποφασιστικότητα
Ÿ Αν υπάρχει κάποιος τρόπος να καθυστερήσει μια απόφαση , ο καλός γραφειοκράτης θα τον βρει
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου