ΜΟΥΣΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: όταν η "ΑΡΜΟΝΙΑ" συναντά τα παιδιά!

«Η εκπαίδευση στη μουσική είναι ανάγκη επιτακτική γιατί περισσότερο από οτιδήποτε στον κόσμο ο ρυθμός και η αρμονία επηρεάζουν το ενδότερο κομμάτι του εαυτού μας, και ο καθένας από εμάς θα πρέπει να ξέρει πως να το χαλιναγωγήσει.» (ΠΛΑΤΩΝΑΣ)

ΑΠΟ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΧΟΛΗ "ΑΡΜΟΝΙΑ"!

Η μουσικοκινητική αγωγή αφορά παιδιά από 3 έως 7 ετών.

Η ολόπλευρη σωματική ανάπτυξη, η συνειδητοποίηση των εννοιών του χρόνου, του χώρου και του ρυθμού , στοχεύουν στη δημιουργική έκφραση των παιδιών.

Το παιδί αποκτά αυτοεκτίμηση, φαντασία, αναγνωρίζει τις κινητικές δυνατότητες του σώματός του, μαθαίνει να συνεργάζεται, να δημιουργεί...

Γνωρίζει το σώμα του και αναπτύσσει, σταδιακά, τον έλεγχο των μυών του. Μαθαίνει να συνεργάζεται, κοινωνικοποιείται και αυξάνεται η αυτοπειθαρχία του.

Μέσω της μουσικοκινητικής δίνεται η ευκαιρία στο παιδί να ξεδιπλώσει την φαντασία του, να εκφραστεί δημιουργικά, να ανακαλύψει και να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του, βάζοντας όμως και τα θεμέλια για μια σωστή κινητική ανάπτυξη. 

Θυμός: Ένα κάρβουνο που καίει!

"Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, είναι εύκολο. Αλλά να θυμώσεις με το σωστό άνθρωπο, στο σωστό βαθμό, για το σωστό λόγο, τη σωστή στιγμή και με το σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο"

(Αριστοτέλης, 384-322 π.Χ., Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος)

Το πιο συχνό από τα αρνητικά εκφραζόμενα συναισθήματα είναι ο θυμός (10%), ενώ τα αμέσως επόμενα είναι το άγχος και η λύπη (5%).

Ο θυμός, από όλα τα συναισθήματα που μας συνοδεύουν, κατά τη γέννησή μας όχι μόνο είναι ο πλέον κυρίαρχος και δύσκολος να ελεγχθεί, αλλά εμπερικλείει και άλλα αρνητικά συναισθήματα. Προπάντων, όταν εγείρεται, συμπεριλαμβάνει μια σειρά από άλλα αρνητικά συναισθήματα όπως: Απογοήτευση, φόβο, ανησυχία, απελπισία, αμηχανία, απαισιοδοξία, ανασφάλεια, ζήλεια, απόρριψη, θλίψη. Είναι μία συναισθηματική κατάσταση που η έντασή της ποικίλει, από έναν απλό ερεθισμό μέχρι έντονη μανία και οργή. Όταν θυμώνουμε οι χτύποι της καρδιάς και η πίεσή μας ανεβαίνουν και το ίδιο συμβαίνει και με τις ορμόνες μας, την αδρεναλίνη και τη νοραδρεναλίνη.

Ο θυμός είναι μία φυσική και προσαρμοσμένη απάντηση στην απειλή. Ενέχει δυναμικά, συνήθως επιθετικά συναισθήματα και συμπεριφορές που μας επιτρέπουν να πολεμήσουμε και να αμυνθούμε όταν μας επιτίθονται. Μία συγκεκριμένη ποσότητα θυμού είναι αναγκαία για την επιβίωσή μας. Από την άλλη όμως δεν μπορούμε και να επιτιθέμεθα σε κάθε άτομο όταν αυτό μας ενοχλεί ή μας κατηγορεί. Υπάρχουν νόμοι, νόρμες και φυσικά κοινή λογική που βάζουν όρια στο που μπορεί να φτάσει ο θυμός μας.

Όπως σε όλα τα συναισθηματικά ζητήματα, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πραγματική αιτία του θυμού, όχι μόνο το σύμπτωμα. Ο θυμός αποτελεί ένα δευτερεύον συναίσθημα. Δεν προκαλείται από άλλους ανθρώπους ή εξωτερικές συνθήκες αλλά αποτελεί μια εσωτερική απόκριση σε ένα πρωτογενές συναίσθημα. Κατ’ αρχάς, νιώθουμε ένα πρωταρχικό συναίσθημα και μετέπειτα νιώθουμε θυμωμένοι. Πρωταρχικά συναισθήματα μπορεί να είναι ο πόνος, το πένθος, ο φόβος, η ενοχή, η θλίψη, ο πόθος. Τα πρωταρχικά συναισθήματα τείνουν να είναι ευάλωτα. Τα δευτερεύοντα συναισθήματα τείνουν να είναι προστατευτικά.

Δεν θυμώνουμε όλοι το ίδιο, αλλά όλους μας θυμώνουν περίπου τα ίδια πράγματα. Τι συμβαίνει και θυμώνουμε; Θυμώνουμε επειδή ταυτιζόμαστε με μια κατάσταση, δηλαδή όταν βλέπουμε να συμβαίνει κάτι άδικο κατά τη γνώμη μας, κάτι που συγκρούεται με τις αρχές μας και με τις αξίες μας. Θυμώνουμε όταν κάτι μας φοβίζει. Και τέλος θυμώνουμε όταν έχουμε μιά ανικανοποίητη ανάγκη. Δηλαδή όταν χρειαζόμαστε κάτι που είναι πολύ σημαντικό για μας και δεν το παίρνουμε. Προφανώς δεν θα θυμώναμε αν αυτό που δεν πήραμε δεν ήταν σημαντικό για μας. Ο θυμός είναι μια κραυγή για αγάπη, απoδοχή και αναγνώριση. Αυτό θέλει κάθε θυμωμένος.

Τα αποτελέσματα του χρόνιου θυμού στο σώμα μας.

Ο χρόνιος θυμός είναι τόσο επιζήμιος για το σώμα μας, ώστε στη λίστα για τους παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με χρόνιες ασθένειες και πρόωρο θάνατο, κατατάσσεται υψηλότερα από το κάπνισμα, την παχυσαρκία και την υψηλή σε λιπαρά διατροφή.

Φυσιολογικές συνέπειες του χρόνιου θυμού

Υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιακή νόσος. Σε μια μελέτη με σχεδόν 13.000 συμμετέχοντες, εκείνοι με τα υψηλότερα επίπεδα θυμού είχαν διπλάσιο κίνδυνο για την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου και τρεις φορές τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής σε σύγκριση με τα άτομα με χαμηλότερα επίπεδα θυμού.

Ημικρανίες. Ερευνητές στο πανεπιστήμιο του St. Louis έδειξαν ότι που καταπιέζουν την οργή τους είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από χρόνιους πονοκεφάλους.

Πονοκέφαλοι, παθήσεις του δέρματος, πεπτικά προβλήματα, κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών αποτελούν ένα ευρύ φάσμα των προβλημάτων που προκαλούνται από το θυμό.

Χρόνιος πόνος. Η καταπιεσμένη οργή συνδέεται με τον χρόνιο πόνο.

Κόπωση. Ο ψυχολόγος John Bradshaw λατρεύει να παρομοιάζει τα καταπιεσμένα συναισθήματα με την προσπάθεια να κρατήσουμε μια μπάλα κάτω από το νερό. Χρειάζεται προσπάθεια για να κρατήσει κανείς την μπάλα κάτω από το νερό λόγω της άνωσης. Με τον ίδιο τρόπο τα συναισθήματα θέλουν συνεχώς να απελευθερωθούν και να “ανέβουν στην επιφάνεια”. Χρειάζεται φυσική προσπάθεια για να τα κρατήσει κανείς κάτω από την επιφάνεια. Θα πρέπει να σφίξει κανείς τους πολύ δυνατά για να σταματήσει τη συναισθηματική ροή. Αυτό είναι πολύ κουραστικό.

Καρκίνος. Αφύσικα χαμηλές βαθμολογίες στην κλίμακα του θυμού έχουν εντοπιστεί σε ασθενείς με καρκίνο ( αυτό υποδεικνύει καταπιεσμένο θυμό).Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο καταπιεσμένος θυμός μπορεί να είναι ένας πρόδρομος του καρκίνου και επίσης ένας παράγοντας που διευκολύνει την εξέλιξή του.

Θάνατος. Η Δρ. Mara Julius στο Πανεπιστήμιο του Michigan ανέλυσε τις επιπτώσεις της χρόνιας οργής σε γυναίκες, κατά την διάρκεια μιας περιόδου 18 ετών. Τα συμπεράσματά της ήταν ότι εκείνες οι γυναίκες που είχαν αρχικά απαντήσει στα ερωτηματολόγια με εμφανή σημάδια μακροχρόνιας, καταπιεσμένης οργής, είχαν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν πεθάνει κατά την διάρκεια της μελέτης, συγκριτικά με εκείνες που δεν υπέκρυπταν εχθρικά συναισθήματα.

Ψυχοθεραπεία: Η φιλοσοφία επιστρέφει

Μια νέα τάση αναπτύσσεται στον κλάδο της ψυχολογίας τον τελευταίο καιρό, τάση η οποία συνδυάζει τις επιστημονικές κατακτήσεις της δυτικής επιστήμης με τις ανατολικές παραδόσεις. Ουσιαστικά πρόκειται για την επανασύνδεση της ψυχολογίας με τη φιλοσοφία.

Πώς μεταφράζεται, όμως, αυτή η νέα προσέγγιση και τι αλλάζει στον τρόπο με τον οποίο κάποιος αντιμετωπίζει τα προβλήματά του;

"Γαλήνη τώρα: Η Ανατολή συναντά τη Δύση καθώς οι ψυχολόγοι αγκαλιάζουν τις αρχαίες παραδόσεις για να εμπλουτίσουν τη σύγχρονη ψυχοθεραπευτική πρακτική"...

Αυτός είναι ο τίτλος του άρθρου που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Δεκέμβρη στο δημοφιλές επιστημονικό περιοδικό "Monitor on Psychology", που εκδίδεται από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία. Περιγράφει με αρκετά παραδείγματα τη νέα τάση που αναπτύσσεται την τελευταία δεκαετία στους χώρους της ψυχολογίας και της ψυχοθεραπείας.

Σύμφωνα με αυτήν, αρκετοί επιστήμονες χρησιμοποιούν στη θεραπεία των ασθενών τους τεχνικές που προέρχονται από το Βουδισμό και άλλες ανατολικές παραδόσεις σε συνδυασμό με τις κλασικές ψυχοθεραπευτικές μεθόδους.

Στο άρθρο αναφέρεται, για παράδειγμα, ο Christopher Germer, PhD, κλινικός υπεύθυνος στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, ο οποίος χρησιμοποιεί τις αρχές του Βουδισμού καθώς και τη βουδιστική πνευματική πρακτική ως μέρος της καθημερινής ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης.

Σύμφωνα με αυτή την πρακτική, αναφέρει ο Germer, ο ασκούμενος προσέχει τι συναισθήματα, σκέψεις και αισθήσεις κυριαρχούν τη δεδομένη στιγμή. Όταν δουλεύει με ασθενείς, ο Germer εστιάζει κυρίως στο τι είναι αυτό που ο ασθενής δεν αποδέχεται.

Συνήθως οι ασθενείς απευθύνονται στον ψυχοθεραπευτή ζητώντας να απαλλαγούν από διάφορα αρνητικά συναισθήματα, όπως π.χ. έντονο άγχος. Η ψυχοθεραπεία στοχεύει, μαζί με άλλα, στη μείωση αυτού του άγχους. Αυτό όμως για πολλούς λόγους μπορεί να μην είναι πάντα εφικτό.

Ο Germer αναφέρει την περίπτωση ασθενούς με πολύ έντονο άγχος που του είπε ότι είχε δοκιμάσει τα πάντα, όπως να εκτίθεται σε ό,τι φοβάται, να χαλαρώνει την ώρα της κρίσης πανικού ή να την αποτρέπει, αλλά παρ’ όλα αυτά εξακολουθούσε να έχει έντονο άγχος.

Εκείνος εργάστηκε μαζί του βοηθώντας τον όχι να μειώσει το άγχος που ένιωθε, αλλά να γίνει δεκτικός προς αυτό, να μάθει να το ανέχεται ως κάτι δυσάρεστο μεν, αλλά όχι να πηγαίνει ενάντια σε αυτό. Με το να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόταν το άγχος, ο ασθενής μπόρεσε εν τέλει να το χειριστεί και να εκτονωθεί.

H ψυχολόγος Brach, επίσης, συμφωνεί ότι η βουδιστική πρακτική που εστιάζει στο τώρα μπορεί να βοηθά ιδιαίτερα αποτελεσματικά τους ανθρώπους να αναγνωρίζουν και να αποδέχονται αρνητικά συναισθήματα.

Το ίδιο άρθρο αναφέρει και άλλα παραδείγματα συνδυασμού διαφόρων μεθόδων, όπως αυτή της βελονοθεραπείας, οι οποίες, όπως δείχνουν οι σχετικές έρευνες με συγκριτικές ομάδες ελέγχου, είχαν θετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με προβλήματα ψυχικής υγείας όταν χρησιμοποιήθηκαν σε συνδυασμό με ψυχοθεραπευτικές μεθόδους.

Σιωπηλή επανάσταση

Αυτό που είναι καταρχήν ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι παρουσιάζεται τέτοιο άρθρο σε επιστημονικό περιοδικό, επισημαίνοντας ίσως, με έμμεσο τρόπο, ότι η προσέγγιση Ανατολής και Δύσης και ο συνδυασμός αρχαίας γνώσης από την Ανατολή με αυτήν που προέρχεται από την επιστήμη της Δύσης είναι πλέον πραγματικότητα, τουλάχιστον στο χώρο της ψυχολογίας.

Το ίδιο φαίνεται να συμβαίνει και στην ιατρική, όπως υποδηλώνουν οι εμφανίσεις άρθρων με παρόμοιο περιεχόμενο σε ιατρικά περιοδικά.

Ίσως αυτό να μην ακούγεται συνταρακτικό στα αφτιά του μη ειδικού, αλλά κατά κάποιο τρόπο σηματοδοτεί μια σιωπηλή επανάσταση. Η εισαγωγή κάποιας μορφής διαλογισμού στην ψυχοθεραπεία δεν φέρνει μία ακόμη «τεχνική», αλλά μία ολόκληρη φιλοσοφία πίσω από αυτήν.

Εάν ασκούμαι στο διαλογισμό, αυτό θα έχει πιθανόν άμεσα θετικά αποτελέσματα στην ψυχική μου υγεία εκείνη τη στιγμή, που εν μέρει οφείλεται και σε σωματικές αλλαγές οι οποίες γίνονται, όπως π.χ. η επιβράδυνση των χτύπων της καρδιάς, περισσότερα εγκεφαλικά κύματα τύπου άλφα, αλλά δεν θα έχει μακροπρόθεσμη επίδραση παρά μόνο εάν αλλάξω και τρόπο σκέψης, στάσης απέναντι στον κόσμο, αξίες.

Δύο διαφορετικοί τρόποι

Για παράδειγμα, έχει τεράστια διαφορά να μην ανέχομαι το άγχος και να θέλω να το απομακρύνω με οποιονδήποτε τρόπο από το αρχίσω να μαθαίνω να το αποδέχομαι ως κάτι που απλώς συμβαίνει. Αυτοί είναι δύο διαφορετικοί στόχοι που πίσω τους κρύβουν διαφορετικές και μάλιστα αντίθετες αξίες, η μία της αλλαγής ενώ η άλλη της αποδοχής.

Ένα ερώτημα που προκύπτει επίσης είναι: αν αποδεχτώ το άγχος ως κάτι που συμβαίνει, άραγε το βιώνω το ίδιο δυσάρεστα; Στο διαλογισμό αποδέχομαι βιωματικά την παρούσα στιγμή όπως είναι, βιώνω μία άλλη κατάσταση από αυτή στην οποία συνήθως βρίσκομαι.

Βέβαια, ο διαλογισμός, η γιόγκα, η βουδιστική πρακτική δεν στηρίζονται μόνο στην αρχή της αποδοχής, αλλά σε συστήματα αξιών και ιδεών που ζουν για αιώνες.

Δεν είναι σκοπός του παρόντος άρθρου να αναπτύξει αυτά τα φιλοσοφικά συστήματα όσο το να υπογραμμίσει ότι αυτές οι νέες τάσεις φέρνουν αναπόφευκτα, αν και με έμμεσο τρόπο, την ψυχολογία σε επαφή με τη φιλοσοφία, από την οποία είχε τελείως αποκοπεί από το 19ο αιώνα σε μια προσπάθεια να εδραιωθεί ως ανεξάρτητη και χωριστή, εμπειρική επιστήμη.

Τι σημαίνει αυτό;

Τι αλλάζει

Σημαίνει ότι η ψυχολογία θα πάψει να είναι επιστήμη και θα επιστρέψει σιγά-σιγά στους κόλπους της φιλοσοφίας, ή ότι η ψυχολογία εδραιωμένη πια ως επιστήμη τολμάει να ερευνήσει πλέον επιστημονικά έννοιες και θέματα που παραδοσιακά προέρχονται από τους χώρους της φιλοσοφίας και της θρησκείας;

Πιστεύω πως συμβαίνει το δεύτερο. Θεωρώ ότι αυτή η νέα τάση αποτελεί ένα τεράστιο βήμα προόδου για την ψυχολογία. Για πόσο καιρό ακόμη μπορεί η ψυχοθεραπεία, στην προσπάθεια να βοηθήσει το άτομο να αντιμετωπίσει προβλήματα, όπως ψυχικές δυσλειτουργίες, σωματικές ασθένειες, ατυχή συμβάντα στη ζωή του, τον θάνατο, να το κάνει αποτελεσματικά κλείνοντας τα μάτια σε βασικά ερωτήματα του ανθρώπου, όπως ποιος είμαι, τι κάνω, ποιο είναι το νόημα της ύπαρξής μου;

Ίσως ο συνδυασμός της αρχαίας γνώσης από την Ανατολή μαζί με τη γνώση από την ανάπτυξη της επιστήμης στη Δύση να ανοίξει νέους δρόμους στη διερεύνηση των αιώνιων αυτών ερωτημάτων, που αγγίζουν άμεσα το πώς ο καθένας μας βιώνει και αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του.

Πηγή: Ιφιγένεια Μακρή, PhD, post-doctorate, Κλινική Ψυχολόγος - iatronet.gr